Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Dış Ticaret İlişkisi: BRICS Ülkeleri ile Türkiye Üzerine Bir Nedensellik Araştırması

Abstract

Sermaye yetersizliği ülkelerin ekonomik büyümesini ve kalkınmasını olumsuz etkileyen bir durum olması nedeniyle özellikle gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sorundur. Ancak küreselleşme ve finansal serbestleşme olgusuna bağlı olarak ülkeler arasında dolaşan yabancı sermaye, ticari ilişkilerin gelişmesini desteklemekte ve dış ticaretin artmasına katkı sağlamaktadır. Yabancı sermaye yatırımcıları tarafından bir ülkeye getirilen yabancı kaynaklar ülkedeki üretimi destekleyerek ekonomik büyümeye olumlu etki yapmaktadır. Bu etkiye ek olarak yabancı sermaye yatırımları, artan üretim kapasitesine bağlı olarak ev sahibi ülkenin dış ticaret hacmini (ihracat ve ithalat) da artırmaktadır. Yabancı sermaye yatırımı yapan çok uluslu şirketlerin uluslararası arenada geniş bir satış ve pazarlama organizasyonuna, uluslararası pazarlar hakkında yeterli bilgi ve deneyime sahip olmaları gibi faktörler ev sahibi ülkenin dış ticaretini olumlu etkileyen faktörler arasındadır. Bu nedenle yabancı sermaye yatırımlarının, yabancı sermaye alan ülkelerin dış ticaret hacmine ve yapısına olumlu yönde etki ettiği kabul edilebilir. Bu çalışmada; Türkiye ve BRICS ülkelerindeki doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının bu ülkelerin dış ticaret işlemlerine (ihracat, ithalat) etkisi panel veri analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Analiz, Türkiye ve BRICS ülkelerinin 1992-2017 yılları arasındaki doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve dış ticaret işlemlerine ilişkin, Türk istatistik kurumu ve Uluslararası Para Fonu'nun resmi internet sitesinden temin edilen veriler kullanılarak yapılmıştır. Analiz sonucunda; Doğrudan yabancı yatırımlar ile yatırım yapılan ülkenin ihracat ve ithalat hacmi arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu, yabancı sermaye yatırımlarının ise ülkenin dış ticaret hacmini olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir.